، دکتر بهرام عین اللهی در مراسم افتتاحیه «نخستین همایش ملی مرجعیت علمی» گفت: خوشبختانه ایران در حوزه سلامت به بسیاری از مراحل و شاخص های مرجعیت علمی در منطقه دست یافته و توسعه این موفقیت در سطح جهانی با دو بال دانش و سلامت یعنی همکاری های وزارت علوم و وزارت بهداشت قابل حصول است.

همچنین وزیر بهداشت با بیان این که در دوره قبل از وزارت به عنوان رییس انجمن علمی آموزش علوم پزشکی ۶ همایش «مرجعیت علمی» در حوزه سلامت و علوم پزشکی برگزار کرده و دستاوردهای آن را در اختیار «نخستین همایش ملی مرجعیت علمی» قرار خواهد داد، عنوان کرد: مرجعیت علمی برای ما یک مفهوم اعتقادی است ؛ چنان که در قرآن مجید و روایات مأثور  از ائمه (ع) در خصوص علم  سفارش فراوان شده و  این که حضرت علی (ع) می فرمایند «العلم سلطان»  نشان دهنده اهمیت جایگاه دانش و دانش اندوزی است.

دکتر عین اللهی اذعان کرد: اولین قدم برای کسب مرجعیت علمی را داشتن دانشگاه هایی دانست که به معنای واقعی کلمه محل تولید علم باشند و بتوانند آخرین دستاوردهای علمی روز جهان را با دانشمندان کشور به اشتراک گذاشته و به طور دائم درباره آنها بحث و تبادل نظر کنند.وی با اشاره به جایگاه نظام سلامت ایران در منطقه و جهان، گفت: جمهوری اسلامی ایران بنا به اذعان سازمان بهداشت جهانی  در حوزه سلامت از نظر شاخص ها در رده اول منطقه قرار داد و به عنوان نمونه در همین بیمارستان شهریار که روز گذشته با حضور رییس جمهور افتتاح شد، بالغ بر ۴۰ درصد تجهیزات و دستگاه های پیشرفته پزشکی مستقر در آن  از سوی شرکت های دانش بنیان داخلی ساخته شده اند که بعضا از انواع خارجی هم مرغوب ترند.

نیزوزیر بهداشت، توسعه و حمایت از پارک های علم و فناوری و شرکت های دانش بنیان را گام مهم بعدی برای دستیابی به مرجعیت علمی ایران در جهان توصیف کرد و اظهار داشت: بدون داشتن شرکت های دانش بنیان و مراکز تحقیقاتی که دستاوردهای پژوهشی را به محصول تبدیل کنند، نمی توان در جهان امروز به پیشرفت نائل آمد.

در ادامه دکتر عین اللهی جامع ترین تعریف از مرجعیت علمی را «بهره برداری بهینه از مجموعۀ منابع کشور برای  حرکت منظم و پیوسته و استفاده از ظرفیت ها برای کسب  چشم انداز و جایگاه علمی آرمانی در قالب  نقشه جامع علمی کشور و توانایی تببین ساخت علمی الگوی اسلامی، ایرانی» عنوان کرد و گفت: در اسناد بالادستی از جمله در سند چشم انداز ۱۴۰۴، در سیاست های کلی علم و فناوری و  سیاست های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری بر مرجعیت علمی و راهبردهای آن تاکید شده است.

وزیر بهداشت، درادامه همایش گفت:مدیریت نظام مند عرصه علمی، گفتمان سازی علمی، نهضت نرم افزاری و تولید علم، برگزاری جلسات و کرسی های آزاد اندیشی، یادگیری از غرب و شاگرد نبودن مادام العمر، تحول در آموزش عالی، تحول در نظام تعلیم وتربیت، نخبه پروری و حمایت از نخبگان، تأسیس شرکت های دانش بنیان، تجاری سازی علوم و فناوری ها ، تبادل علمی و دیپلماسی علمی را مهم ترین محورهای احراز مرجعیت علمی اعلام  و تصریح کرد: بدون توسعه علوم پایه و تحقیقات بنیادی نمی توان به مرجعیت علمی رسید. بنابراین هرچه در علوم پایه هزینه کنیم،  سرمایه گذاری کرده ایم.

دکتر عین اللهی نیز  کارکرد رسانه ها برای ایفای نقش در نهضت تولید علم را یادآور شد و خاطرنشان کرد: باید اهمیت علم و نهضت علمی در رسانه ها به ویژه صدا و سیما روایت و تبیین شده و ارج و قرب و منزلت دانشمندان  به فرهنگ تبدیل  شود؛ چرا که متاسفانه بسیاری از اقدامات علمی برجسته در کشور انجام می شود و  کسی از دستاوردهای آن اطلاع ندارد.

وی گفتمان سازی نهضت نرم افزاری و تولید علم در دانشگاه ها و استمرار آن را از نکات راهبردی دانست و گفت: تولید محتوای علمی مورد نیاز جامعه، تغییر نگاه در تاسیس مراکز تحقیقاتی، کشف راه های میان بر در تولید علم، توسعه پژوهش در دانشگاه ها ،  پاسخگویی به نیازهای جامعه و داشتن برنامه در جهت رسیدن به مرزهای جدید دانش، از موضوعات کلیدی در گفتمان سازی علمی است.

وزیر بهداشت با بیان این که باید راهی برای طرح ایده های خلاق در دانشگاه ها وجود داشته باشد که یکی از این راه ها ایجاد کرسی های آزاد اندیشی است، افزود: باید به طرح نظریات علمی با سعه صدر ، شنیدن دیدگاه های گوناگون  و نقد علمی و تخصصی آنها  و تشکیل کرسی های آزاد اندیشی برای کسب مرجعیت علمی کمک کرد.و، استفاده از تجارب جهانی در عرصه علم را ضروری دانست و گفت:  تجربیات علمی جهانی باید با توجه به فرهنگ، هنجارها  و باورهای ما مورد توجه قرار گیرد.

دکتر عین اللهی در بخش دیگری از سخنانش استفاده از هوش مصنوعی در علوم را به عنوان یکی از جدیدترین دستاوردهای علمی بشر ، فرصتی در خور توجه اعلام کرد و گفت: ایجاد دانشگاه های نسل جدید و هوشمند در مسیر دستیابی به مرجعیت علمی به ما کمک خواهد کرد.

حجت‌‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز  در افتتاحیه نخستین همایش ملی مرجعیت علمی به سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: علم و فناوری مهم‌ترین رکن پیشرفت جامعه بشری است و از آنجایی که علم و فناوری به سرعت در حال تغییر و تحول است؛ بنابراین باید سرعت خودمان را بیش از پیش کنیم تا بتوانیم به نقطه مطلوب مدّ نظر برسیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: با توجه به اینکه ۱۳ سال از تصویب سند نقشه جامع علمی کشور گذشته است؛ بنابراین هم اکنون نیازمند بازنویسی و تکمیل آن هستیم‌.

وی اضافه کرد: مقام معظم رهبری نخستین بار در 1385 موضوع مرجعیت علمی را مطرح کردند و فرمودند که ایران باید در یک افق ۵۰ ساله  ایران باید به مرجعیت علمی دست یابد.

وی تأکید کرد: اینکه گمان کنیم فقط با همین مقالات امکان دستیابی به مرجعیت علمی را داریم، قطعا تصور نادرستی است و همچنین اگر نیاز به تدوین مقالات به خصوص مقالات بین المللی را نداریم، قطعا تصور ناصوابی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: آیا مرجعیت علمی به معنای قدرت علمی است؛ قدرت علمی به معنای مرجعیت علمی شرط لازم است نه شرط کافی، آیا مرجعیت علمی رسیدن به قلّه‌ها و مرزهای دانش و شکوفایی استعدادهای اجتماعی جامعه در حوزه نظر یا عمل است؟ این تعریف از تعریف قبل دقیق‌تر است، اما شرط سوم تحقق مرجعیت علمی علاوه بر رسیدن به قلّه‌ها و مرزهای دانش و توانمندی در رفع نیاز بشر، مراجعه حداکثری دانشمندان، نخبگان و کشورها به ایران است. اگر قرار باشد مقاله‌ای بنویسیم و نظریه‌پردازی کنیم، اما دیگران به ما رجوع نکنند مرجعیت علمی تحقق پیدا نمی‌کند؛ بنابراین باید کاری کنیم تا کشورها بیشتر به سراغ ایران بیایند.

دکتر خسروپناه درباره چگونگی پیدایش مرجعیت علمی از نظر تا عمل گفت: گام اول در این زمینه کشف نظریه علم و فناوری در فلسفه اسلامی است. فلسفه علم و فناوری زیربنای علم و فناوری است، اما در فلسفه علم نظریه‌های مختلفی وجود دارد، باید مشخص کنیم که نظریه ما در ایران در باب علم و فناوری چیست؟ با ظرفیت بزرگان حکیم و نخبه‌ای که در کشور داریم می‌توانیم نظریه خودمان را مشخص کنیم.

وی ادامه داد: گام بعدی گفتمان‌سازی و فرهنگ‌سازی علم در اسلام و تمدن اسلامی است. مهمترین مرجع ما شیعیان، کتاب اصول کافی است، بر این اساس جایگاه عقل و تفکر قبل از علم است،‌ در محله بعد علم و توحید قرار دارد، در این زمینه ‌گفتمان‌سازی لازم صورت نگرفته است. دانشمندانی نظیر خواجه نصیرالدین طوسی در قرن هفتم با مشکلات فراوانی که داشت توانست 200 جلد درباره ریاضیات و علوم ریاضی تدوین کند. او در طبیعیات، طب و پزشکی، فقه و علوم مختلف حکیم بود. این افراد با تلاش فراوان علم را به اینجا رساندند، با بی‌توجهی نمی‌توان تولید علم داشت.

حجت الاسلام خسروپناه گام بعدی دستیابی به مرجعیت علمی را تدوین حکمرانی علم و فناوری دانست و افزود: حکمرانی با حکومت‌داری علم و فناوری متفاوت است، با حکومت‌داری علم و فناوری نمی‌توان به مرجعیت علمی دست یافت چراکه حکمرانی علم و فناوری از سیاستگذاری تا تنظیم‌گری و تصدی‌گری را شامل می‌شود. دولت نمی‌تواند سیاستگذاری، تنظیم گری و تصدی‌گری را برعهده داشته باشد و بگوید که نخبگان کشور تصدی‌گری کنند، اما در حکمرانی علم و فناوری نخبگان در سیاستگذاری و تصدی گری نقش دارند. نقشه جامع علمی کشور سند مهمی است اما بخشی از حکمرانی علم و فناوری است.

دبیر شورای عالی انقلاب در این زمینه ادامه داد: باید مشکلات مالیاتی دانش‌بنیان‌ها، حضور همه نخبگان داخل و خارج از کشور و موانع دوشغله بودن دانش‌بنیان‌ها در کشور حل شود چراکه تا زمانی که این مشکلات برطرف نشود دستیابی به مرجعیت علمی ناممکن است.

حجت الاسلام خسروپناه با بیان اینکه مرجعیت علمی به تعاملات بین‌المللی نیاز دارد، گفت: رژیم صهیونیستی و آمریکا با تحریم اشخاص نمی‌خواهند تعامل بین‌المللی نخبگان ایرانی شکل گیرد اما ما خودمان را تحریم نکنیم. اجازه دهیم که نخبگان خارج از کشور امکان فعالیت علمی در کشور را داشته باشند که دولت باید در این زمینه تسهیل‌گری لازم را داشته باشد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان گفت: اگر شهدای علمی نظیر شهید فخری‌زاده‌ها و شهدای زنده امروز را نداشتیم جایگاه علمی ما به این نقطه آبرومند نمی‌رسید.

وزیر آموزش و پرورش در آئین آغاز نخستین همایش ملی «مرجعیت علمی»، درباره نقش آموزش و پرورش در مرجعیت علمی گفت: ما در اداره امور مختلف شاهد دو رویکرد نقطه‌ای- خطی و رویکرد فرایندی هستیم. هر دستگاهی در تلاش برای تحقق اهداف آن دستگاه است. معمولاً وقتی ارزشیابی‌های درون دستگاهی منتشر می‌شود هر دستگاهی نمره بالایی کسب می‌کند، ولی در رابطه دستگاه خود با دیگر دستگاه‌ها ضعف‌هایی وجود دارد. واقعیت این است که در مسیر پیشرفت، هیچ‌یک از دستگاه‌ها از یکدیگر بی‌نیاز نیستند و در نقطه غایی موفق نخواهند بود.

وی با تاکید بر اینکه باید بیاموزیم با یکدیگر همکاری کنیم و در عین حال کار تخصصی انجام دهیم، گفت: در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش یک عبارت در مورد دانش‌آموزانی که تربیت شوند، وجود دارد و عنوان شده این دانش‌آموزان باید جهانی اندیش و وطن‌دوست باشند. این سند اصلی‌ترین و پایه‌ای‌ترین سند مرجعیت علمی است و چگونگی نقش‌آفرینی وزارت آموزش و پرورش در مرجعیت علمی را نشان می‌دهند.

دکتر صحرایی با بیان اینکه آموزش و پرورش دو نقش جدی در پایه‌گذاری مرجعیت علمی بازی می‌کند، توضیح داد: محور اول؛ محور زمینه‌سازی و تمهید و پایه‌گذاری مرجعیت علمی در آموزش پرورش است که در ۴ جنبه زمینه‌سازی برای اجرای آن انجام می‌شود.

وی ادامه داد: اولین زمینه هدایت استعداد‌های دانش‌آموزان و دیگری زمینه‌سازی برای کسب شایستگی‌های مقدمه مرجعیت علمی مثل روحیه اکتشاف است. نظام آموزشی اکتشاف و کنجکاوی را بر می‌انگیزد. همچنین تقویت مهارت تفکر و اندیشه ورزی، امیدواری به کشور، آمادگی برای از خودگذشتگی، پشتکار و تقویت مهارت‌های نرم مانند مهارت تفکر خلاقانه، نقادانه، حل مسئله، کارگروهی، طوفان فکری و … در مدرسه باید انجام گیرد.

وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: زمینه سومی که آموزش و پرورش فراهم می‌کند، تقویت پایه‌های زبانی دانش آموزان است. مقام معظم رهبری تاکید کرده‌اند که تا ۵۰ سال دیگر زبان فارسی زبان علم شود. بسیاری از دانش‌آموزان در کشور ما فارسی زبان نیستند و فارسی زبان دوم آن‌ها است. برای زبان علم شدن زبان فارسی باید به سرعت واژه سازی و مفهوم سازی شود و این کار باید از دوران ابتدایی انجام شود.

به گفته دکتر صحرایی تقویت دانش پایه دانش‌آموزان یکی دیگر از زمینه‌هایی است که آموزش و پرورش برای مرجعیت علمی فراهم می‌کند.

وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه ۷ کلان طرح در آموزش و پرورش برای رسیدن به مرجعیت علمی وجود دارد، گفت: کشف و هدایت استعداد‌ها و راهبری پرونده رشدی تربیتی دانش‌آموزان یکی از این اقدامات است.

وی ادامه داد: برنامه کلان دیگر طرح شهاب و شناسایی و هدایت استعداد‌های برتر با بنیاد ملی نخبگان است تا دانش‌آموزان خاص شناسایی شوند.

صحرایی محوریت بخشی به کتاب‌های درسی را یکی دیگر از کلان طرح‌های وزارت آموزش و پرورش دانست و گفت: باید چارچوب شایستگی پایه هر کتاب درسی مشخص شود و این موضوع در حال آماده‌سازی و به عهده متخصصان سپرده شده است.

به گفته وزیر آموزش و پرورش، سکو‌های تولید محتوا نیز از کلان طرح‌هایی است که در موضوع مرجعیت علمی اهمیت دارد.

وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه کلان برنامه پنجم، بازآرایی فرآیند‌های آموزشی است، گفت: با مدیریت متوازن رشته‌ها دانش‌آموزان را به سمت رشته‌های مهارتی می‌بریم. ۱۰۰ هزار دانش آموز به سمت رشته‌های مهارتی رفته‌اند و ما مطمئنیم آن‌ها در آینده مشکل اشتغال نخواهند داشت.

دکتر صحرایی خاطر نشان کرد: موضوع المپیاد‌ها نیز در مرجعیت علمی از اهمیت زیادی برخوردار است. ما المپیاد‌های جدید تصویب کردیم. المپیاد‌های بیوتکنولوژی، مدیریت و اقتصاد، حکمرانی، فناوری‌های نوین و علوم هسته‌ای، المپیاد علم و سواد رسانه‌ای از جمله این المپیاد‌ها هستند. این المپیاد‌ها زمینه را برای دانش‌آموزانی که فراتر از کتاب‌های درسی نیستند، فراهم می‌کند.

وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: یکی از کار‌های جدید، توجه به پژوهش سرای دانش آموزی است. بیش از ۶۵۰ پژوهش سرا در کشور وجود دارد.

وی از وزیر علوم خواست زمینه را برای حضور دانش‌آموزان در آزمایشگاه‌های دانشگاهی فراهم کند. دکتر صحرایی به اهمیت توسعه همکاری‌های بین‌المللی اشاره کرد و گفت: سال گذشته میزبان المپیاد فیزیک بودیم و به دنبال تأسیس المپیاد‌های مشترک با آیسسکو هستیم. همچنین زمینه فعالیت گسترده با همکاری‌های جهان اسلام وجود دارد.

وی خاطر نشان کرد: از سال آینده آزمون‌های تشخیصی خواهیم داشت که بعد از دوره تحصیلی یک پایش ملی انجام دهیم تا نقاط قوت و ضعف هر کشور مشخص شود. وزیر آموزش و پرورش تأکید کرد: خروجی آموزش و پرورش زمانی که وارد آموزش عالی شود، زمینه ساز مرجعیت علمی خواهد شد./پایان پیام