کافه نادری پاتوق نویسندگان، شاعران و هنرمندان تهران در نود و چند سال گذشته بوده است. تاریخ تاسیس آن به سال ۱۳۰۶ و توسط یک مهاجر ارمنی به نام خاچیک مادیکیانس باز میگردد. نام این کافه هم به دلیل قرارگیری آن در خیابانی به همین نام یعنی نادری نزدیک خیابان های استانبول و فردوسی انتخاب شده است. این مهاجر برای اولین بار در تهران شیرینیپزی را آغاز کرد و سپس با راهاندازی رستوران، غذاهای فرنگی مانند بیف استراگانف، بیفتک ، شاتو بریان و نوشیدنیهایی مانند قهوهترک، فرانسه و حتی کافه گلاسه را وارد منوی کافه و رستورانهای ایرانی کرد. او پس از راه اندازی کافه و رستوران، هتلی را هم به همین نام بالای قنادی ساخت که پس از گراند هتل دومین هتل در تهران بود. ساختمانهای هتل و کافه در سال ۱۳۰۷ و با الگو برداری از ساختمانهای غربی خصوصا آلمان ساخته شدند. این مجموعه در ابتدا هتل-رستوران نادری نام داشت اما به دلیل ویژگیهای خاص کافهی آن، بیشتر به کافه نادری معروف شد. شاید بتوان گفت که کافه نادری به گونهای زادگاه ادبیات مدرن است. کافه نادری دارای سقف بلندیست و کاغذ دیواریهای قدیمی و چراغهای دیواری که قدیم با بند روشن خاموش میشد و صندلیهای چوبی لهستانیاش نشان از قدمت این مکان تاریخی به یاد ماندنی دارد؛ علاوه بر اینها حیاطی که خیلی بزرگ و پردرخت بوده و گفته میشود در آن زمان در این حیاط، رستوران تابستانی بر پا بوده و یک سن قدیمی که خوانندههای مطرح آن زمان روی آن برنامههای خود را اجرا میکردند.
سنت کافهنشینی روشنفکران ایرانی متاثر از سنت دیرپای کافهنشینی روشنفکران اروپایی به ویژه روشنفکران فرانسوی از قبیل ژان پل سارتر، آلبرکامو و سیمون دوبوار بود. برخلاف امروز که کافههای مدرن عموما در خیابانها و مناطق بالای شهر تهران دایر شدهاند، کافههای ادبی و روشنفکری ایران در سالهای دهههای بیست، سی و چهل، بیشتر در مرکز شهر تهران و حوالی خیابانهای نادری، استانبول و لاله زار مستقر بود. در این سالها کافههای روشنفکری و معروف مثل کافه نادری، کافه فیروز، کافه مرمر و کافه فردوسی، به تنها مکانها و محفلهای روشنفکران ایرانی تبدیل شدند.
در این کافهها بود که چهرههای سرشناس ادبی و روشنفکری ایران مثل نیما یوشیج، صادق هدایت، احمد شاملو، فروغ فرخزاد، یدالله رویایی، نادر نادرپور، نصرت رحمانی، رضا براهنی، محمدعلی سپانلو و بسیاری دیگر دور هم جمع شده و در مورد مسائل مختلف ادبی، هنری و … با هم بحث میکردند و البته آثار به یاد ماندنی نیز در همان جا خلق میکردند.
در میان آنها، سنت کافهنشینی در ایران بیشتر از همه با نام هدایت گره خورده است. در برابر استادان سنتی ادبیات مانند علامه قزوینی. بدیع الزمان فروزانفر ، سعید نفیسی، عباس اقبال و … که به آنان گروه سبعه می گفتند، صادق هدایت به همراه مسعود فرزاد، مجتبی مینوی و بزرگ علوی، گروهی را به نام گروه ربعه تشکیل داده بودند که عصرها پس از فراغت از کار، معمولا در کافه نادری تهران گرد هم میآمدند و هدایت بر سر میز ویژه ای می نشست که اکنون به عنوان میز مشاهیر. اختصاص یافته و نگهداری می شود.
به علاوه، کافه نادری بر دیوار مشاهیرش، تصویر نزدیک به نود نفر از چهره های تاثیرگذار فرهنگ و هنر ایران در سده اخیر را نصب کرده است، کسانی مانند صادق هدایت، نیما، بهار. فروغ فرخزاد، شاملو اخوان، سایه، جلال آل احمد، سیمین دانشور، پروفسور حسابی و پروفسور امین و ده ها چهره ادبی، فرهنگی و هنری دیکر.
- نویسنده : فرزانه قاضی زاده (کارشناسی ارشد تاریخ)
- منبع خبر : پناه مردم نیوز
Friday, 11 July , 2025