این روزها مصادف با صدمین سال تاسیس حوزه علمیه قم به دست حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی در اردیبهشت ۱۳۰۱ است. حایری یزدی که خود تحصیکرده عراق بود، در حیات استادش میرزای شیرازی کوچک، از عراق به ایران آمد و پس ار مدتی افامت در اراک در بهار ۱۳۰۱ به قم مهاجرت کرد.
أمدن حایری یزدی به قم و‌ تاسیس حوزه علمیه در أنجا، مصادف با قدرت گرفتن رضا خان سردار سپه در پی کودتای اسفند ١٢٩٩ بود. هنگامی که رضاخان در ۱۳۰۲ برای براندازی سلطنت قاجار، قصد جمهوری کردن ایران را داشت، برای گرفتن تایید علما به قم رفت و با آیات حایری یزدی، سید ابوالحسن اصفهانی، میرزای نائینی و دیگر مراجع که به دلیل مخالفت با انگلستان از عراق به قم آمده بودند، ملاقات کرد.
علما بر اثر تجربه جمهوریت در ترکیه و اسلام ستیزی کمال أتاتورک، با جمهوری شدن ایران موافقت نکردند. اما در مساله حذف احمدشاه قاجار و به سلطنت رسیدن رضاخان سردارسپه که هم فرمانده کل قوا و هم رئیس آلوزرا شده بود،به توافق رسیدند. لذا رضا خان در باز گشت از قم، اعلامیه داد که جنبش جمهوری خواهی فرمایشی موقوف است.
پس از فوت حایری یزدی در ١٣١۵، به
فاصله چند سال مرجعیت شیعه در شخص حاج أقا حسین بروجردی منحصر شد. اما پس از فوت بروجردی در ١٣۴٠ تعداد زیادی از مجتهدان با چاپ رساله عملیه ادعای مرجعیت کردند، از جمله: شریعتمداری. گلپایگانی.، نجفی مرعشی و البته آقای خمینی.
به همین ترتیب در حال حاضر هم پس از ارتحال امام خمینی بیش از بیست نفر از مجتهدان شیعه در ایران و عراق، هر کدام جداگانه رساله توضیح المسایل چاپ کردند و در ردیف مراجع قرار گرفتند. در حال حاضر مسن ترین مراجع أیت الله وحبد خراسانی ( نیشابوری ) و جوانترین آنها آیت الله امین خراسانی ( سبزواری ) اند. دیگر مراجع نامدار تقلید، گذشته از رهبری، عبارتند از آیات عظام :سبد علی سیستانی، مکارم شیرازی، شبیری زنجانی، نوری همدانی، جوادی آملی، جعفر سبحانی